Orędzie
Jona Fossego na MiÄ™dzynarodowy DzieÅ„ Teatru 2024 pt. "Sztuka to pokój".
Każdy czÅ‚owiek jest niepowtarzalny, a jednoczeÅ›nie taki sam jak wszyscy inni ludzie. Niepowtarzalność jest zewnÄ™trzna, można jÄ…, rzecz jasna, dostrzec, ale w każdym czÅ‚owieku istnieje coÅ› wewnÄ…trz, co należy wyÅ‚Ä…cznie do niego. Możemy to nazwać duszÄ… albo duchem – albo nie musimy nazywać, tylko zostawić.
Ale jednoczeÅ›nie, mimo różnic, jesteÅ›my sobie równi. Ludzie ze wszystkich części Å›wiata sÄ… fundamentalnie równi, niezależnie od jÄ™zyka, którym mówiÄ…, od koloru skóry i niezależnie od koloru wÅ‚osów.
Może to swoisty paradoks, że jesteÅ›my jednoczeÅ›nie równi i różni. Może czÅ‚owiek jest paradoksalny w wyniku napiÄ™cia miÄ™dzy ciaÅ‚em a duchem, miÄ™dzy tym, co najbardziej przyziemne i immanentne, a tym, co transcenduje owe materialne, przyziemne ograniczenia.
Ale sztuka, dobra sztuka, w zadziwiajÄ…cy sposób potrafi Å‚Ä…czyć to, co niepowtarzalne, z tym, co uniwersalne, ba, potrafi sprawić, by niepowtarzalne, ktoÅ› mógÅ‚by powiedzieć „obce”, staÅ‚o siÄ™ powszechnie, uniwersalnie zrozumiaÅ‚e. Tym samym sztuka rozsadza granice miÄ™dzy jÄ™zykami, częściami Å›wiata, krajami. W ten sposób Å‚Ä…czy nie tylko to, co cechuje każdego czÅ‚owieka, ale również, w nieco innym znaczeniu, to, co cechuje grupy ludzi, na przykÅ‚ad narody.
Sztuka nie czyni tego poprzez ujednolicanie wszystkiego, przeciwnie, pokazuje różnice, ba, obcość. W każdej dobrej sztuce wÅ‚aÅ›nie to, co obce, to, czego w peÅ‚ni nie rozumiemy, a mimo to na swój sposób rozumiemy, co być może można nazwać enigmatycznym, co fascynuje, ba, co tworzy transcendencjÄ™, przekroczenie, jest tym, co wszelka sztuka musi w sobie mieć i do czego musi prowadzić.
Nie przychodzi mi do gÅ‚owy lepszy sposób Å‚Ä…czenia przeciwieÅ„stw niż sztuka. WÅ‚aÅ›nie ona jest przeciwieÅ„stwem gwaÅ‚townego konfliktu, który, co zbyt czÄ™sto widzimy, znajduje swoje ujÅ›cie w destrukcyjnych próbach zniszczenia obcego, tego niepowtarzalnie innego, nierzadko poprzez wykorzystanie najbardziej bestialskich odkryć nowej technologii. Czy to bÄ™dzie terroryzm, czy to bÄ™dzie wojna. Bo czÅ‚owiek ma również swojÄ… zwierzÄ™cÄ… stronÄ™ i kiedy napÄ™dza go instynkt, wtedy ten drugi, obcy, nie jest postrzegany jako ktoÅ› fascynujÄ…co enigmatyczny, ale jako zagrożenie dla wÅ‚asnej egzystencji. Wtedy niepowtarzalność i uniwersalnie pojmowanÄ… różnorodność zastÄ™puje równość kolektywna i to, co inne, stanowi zagrożenie, które trzeba zniszczyć. To, co zewnÄ™trznie inne, na przykÅ‚ad religia albo ideologia polityczna, stajÄ… siÄ™ czymÅ›, co trzeba zwalczyć i unicestwić.
Wojna to walka przeciwko temu, co w człowieku najgłębsze, wyjątkowe. I jest to zarazem walka przeciwko wszelkiej sztuce, przeciwko temu, co w sztuce najgłębsze.
PostanowiÅ‚em mówić o sztuce w ogóle, a nie wyÅ‚Ä…cznie o sztuce teatru, dlatego że w każdej dziedzinie sztuki, w każdej dobrej sztuce, w jej najgÅ‚Ä™bszej istocie, chodzi o to samo, chodzi o to, żeby to, co niepowtarzalne, osobliwe, staÅ‚o siÄ™ uniwersalne. Sztuka Å‚Ä…czy niepowtarzalne z uniwersalnym w swoim wyrazie artystycznym. Nie poprzez usuwanie swoistoÅ›ci, tylko poprzez jej uwydatnianie, aby wyraźnie wybrzmiaÅ‚o to, co obce.
To proste. Wojna i sztuka to przeciwieÅ„stwa. Wojna i pokój to przeciwieÅ„stwa. Sztuka to pokój.
Jon Fosse – norweski pisarz i dramaturg, noblista
z języka norweskiego przełożyła
Halina Thylwe
W MiÄ™dzynarodowym Dniu Teatru caÅ‚emu zespoÅ‚owi Teatru im. J. Osterwy w Gorzowie życzymy samych artystycznych speÅ‚nieÅ„ i sukcesów.
foto: Tom A. Kolstad/Det norske samlaget Teatr im. J. Osterwy
PrzebudujÄ… Ikara
Przetarg na przebudowę ostatniego etapu ulicy Ikara rozstrzygnięty.
Kolejna osiedlowa uliczka zostanie w pełni przebudowana. Nowa nawierzchnia ul. Ikara ułatwi codzienne ...
<czytaj dalej>Oni tu zostajÄ…
„ZostajÄ™!” to hasÅ‚o nowej kampanii promujÄ…cej Gorzów, która ma zwrócić uwagÄ™ na zalety naszego miasta, dziÄ™ki którym jest ono doskonaÅ‚ym ...
<czytaj dalej>Pielgrzymki
Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia.
Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ...
<czytaj dalej>