Gontowiec Podróżny BLOG

Gilleleje to najdalej na póÅ‚noc wysuniÄ™te miasto na Zelandii znane gÅ‚ównie z najwiÄ™kszego portu rybackiego na tej wyspie i bez wÄ…tpienia to wÅ‚aÅ›nie port – piÄ…ty co do wielkoÅ›ci w Danii – jest jego centralnym punktem. Tutaj zawsze tÄ™tni życie. W jednej jego części funkcjonuje targ rybny, lodownie, wÄ™dzarnie, przetwórstwo rybne, stocznie i caÅ‚y serwis potrzebny kutrom, druga jest zacisznÄ… przystaniÄ… jachtowÄ… dla 220 jednostek pÅ‚ywajÄ…cych. Latem organizowane sÄ… festiwale sztuki, DzieÅ„ Åšledzia, spektakle muzyczne na wolnym powietrzu, nawet opery. ZimÄ… jest zdecydowanie spokojniej.

Chociaż domy kryte strzechÄ… nie sÄ… w Danii czymÅ› wyjÄ…tkowym i spotkacie je niemal na każdym kroku, zwÅ‚aszcza w mniejszych miejscowoÅ›ciach, to tutaj wÅ‚aÅ›nie one, przytulone od poÅ‚udnia do portu, tworzÄ… wyjÄ…tkowo przytulnÄ… atmosferÄ™. StojÄ… przy wÄ…skich jednokierunkowych uliczkach – malutkie, czÄ™sto o szachulcowej konstrukcji, pomalowane na pastelowe kolory.

Z dokumentów wynika, że rybacy osiedlili siÄ™ tutaj już ok.1500 r. i że oni także mieli w XVII w. problemy z ruchomymi piaskami, które zasypywaÅ‚y Å‚odzie i sieci. Badania archeologiczne wykazaÅ‚y nawet, iż część miejscowoÅ›ci zostaÅ‚a pochÅ‚oniÄ™ta przez wydmy. Na przeÅ‚omie XIX i XX w., zwÅ‚aszcza po wybudowaniu nowego portu w 1873 r. i uruchomieniu w 1896 r. poÅ‚Ä…czenia kolejowego, osada zaczęła siÄ™ rozrastać (obecnie ma ok. 7.000 mieszkaÅ„ców). Z jednej strony Gilleleje prosperowaÅ‚o coraz lepiej dziÄ™ki ryboÅ‚ówstwu, z drugiej strony staÅ‚o siÄ™ modnym kurortem. PojawiÅ‚y siÄ™ pensjonaty, hotele, domy wypoczynkowe.

OdwiedzaliÅ›my miasteczko kilkakrotnie, tym razem jednak wybraliÅ›my siÄ™ specjalnie, żeby zobaczyć pomnik o nieco dziwnej nazwie: Teka Bashofar Gadol. Przedstawia on chasyda grajÄ…cego na nietypowym instrumencie. SÄ…dzÄ…c z duÅ„skiego tÅ‚umaczenia – „Niech zabrzmi wielki szofar” albo „Niech wielki szofar gÅ‚osi nasze wyzwolenie”– tym instrumentem jest szofar, używany w judaizmie dÄ™ty instrument w ksztaÅ‚cie rogu, za pomocÄ… którego ogÅ‚aszano zbliżajÄ…ce siÄ™ niebezpieczeÅ„stwo, poczÄ…tek lub koniec wojny bÄ…dź inne ważne fakty. Pomnik nawiÄ…zuje do wydarzeÅ„ z października 1943 r. znanego jako wielka ucieczka duÅ„skich Å»ydów.

Kiedy Niemcy rozpoczÄ™li akcjÄ™ majÄ…cÄ… na celu wywiezienie ich do obozów koncentracyjnych, DuÅ„czycy po prostu udzielili Å»ydom tak daleko idÄ…cej pomocy, że 95% uciekinierów udaÅ‚o siÄ™ uratować. Najpierw ukrywano ich w nadmorskich wioskach, a potem maÅ‚ymi Å‚ódkami i kutrami przewożono na drugi brzeg Sundu i Kattegatu, do neutralnej Szwecji. TrwaÅ‚o to kilka tygodni, ale zdecydowana wiÄ™kszość duÅ„skich Å»ydów uniknęła Holokaustu. Także dla wielu rybaków byÅ‚y to podróże w jednÄ… stronÄ™. Z obawy przed aresztowaniem, do zakoÅ„czenia wojny oni również pozostawali w Szwecji.

Z samego Gilleleje przewieziono w ten sposób 1300 osób. Niestety, także tutaj miaÅ‚o miejsce jedyne skuteczne aresztowanie. 7.10.1943 r. Gestapo wywiozÅ‚o stÄ…d 84 Å»ydów czekajÄ…cych na przerzut do Szwecji, którzy ukrywali siÄ™ na poddaszu koÅ›cioÅ‚a. Wszyscy trafili do obozu koncentracyjnego Theresienstadt, mimo że mieszkaÅ„cy stanÄ™li w ich obronie (do dziÅ› zresztÄ… nie wiadomo, kto byÅ‚ donosicielem). CzÄ™sto przytaczanym faktem jest wymiana zdaÅ„ pomiÄ™dzy jednym z miejscowych rybaków, a Niemcem, który na okrzyk DuÅ„czyka „Biedni Å»ydzi” miaÅ‚ odpowiedzieć: „W Biblii jest napisane, że taki bÄ™dzie ich los”, na co ten pierwszy miaÅ‚ zareagować: „Ale nie jest napisane, że musi siÄ™ to stać w Gilleleje”.

W październiku 2023 r., w 80 rocznicÄ™ wydarzeÅ„, odsÅ‚oniÄ™to w Gilleleje jeszcze jeden nietypowy pomnik. Nazwano go symbolicznie „PrzesuniÄ™ty horyzont”.

Maria Gonta
foto Gontowiec Podróżny


Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć

Dodaj komentarz:

Komentarze:

Obchody 900-lecia jubileuszu

W sobotÄ™ 11 maja br. w OÅ›nie Lubuskim odbÄ™dÄ… siÄ™ uroczyste obchody z okazji dziewięćsetlecia ustanowienia biskupstwa lubuskiego. Przygotowania do tej ... <czytaj dalej>

PrzebudujÄ… Ikara

Przetarg na przebudowÄ™ ostatniego etapu ulicy Ikara rozstrzygniÄ™ty. Kolejna osiedlowa uliczka zostanie w peÅ‚ni przebudowana. Nowa nawierzchnia ul. Ikara uÅ‚atwi codzienne ... <czytaj dalej>

Oni tu zostajÄ…

„ZostajÄ™!” to hasÅ‚o nowej kampanii promujÄ…cej Gorzów, która ma zwrócić uwagÄ™ na zalety naszego miasta, dziÄ™ki którym jest ono doskonaÅ‚ym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powoÅ‚aniowa odbÄ™dzie siÄ™ w sobotÄ™ w sobotÄ™ 27 kwietnia. WyjÅ›cie pielgrzymki na trasÄ™ z Paradyża do Rokitna nastÄ…pi ... <czytaj dalej>

«	maj 2024					»
P	W	Åš	C	P	S	N
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

niech dalej liczÄ…...... <czytaj dalej>

dla 30 studentów cały kierunek prawo
dla 30 pielęgniarek cały wydział pielęgniarski

ja sie pytam jakie sÄ… koszta paÅ„stwowe ksz <czytaj dalej>

Do Warszawy gumofilce. Tam jest mnóstwo wÄ™złów do blokowania. <czytaj dalej>

W tel awiwie jest 10tys takich firm oszukańcze inwestycyjnych tam są wirtualne pieniądze i wirtualne zyski
Wielkie drapacze chmur które naleÅ <czytaj dalej>

Zaczynamy od podwyżki swoich uposażeÅ„, potem "obwÄ…chamy siÄ™" poodwiedzamy i....a wy frajerzy, za kolejjne kilka lat bÄ™dziecie potrzebn <czytaj dalej>