14VI2020.

Narodowy DzieÅ„ PamiÄ™ci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów ZagÅ‚ady zostaÅ‚ ustanowiony w rocznicÄ™ pierwszego masowego transportu więźniów z zakÅ‚adu karnego w Tarnowie do Auschwitz. 728 mężczyzn, w wiÄ™kszoÅ›ci Polaków, trafiÅ‚o tam 14 czerwca 1940 r.

W Gorzowie mamy pomnik poÅ›wiÄ™cony pamiÄ™ci ofiar innego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, ok. 90 km na póÅ‚noc od Berlina. PochÅ‚onÄ…Å‚ ok. 50 tys. ofiar. Wyzwolenie przyszÅ‚o 30 kwietnia 1945 r., ale wiele więźniarek i więźniów nie dotarÅ‚o do domów. Niektórzy zmarli w gorzowskim szpitalu.

30 lat temu, z inicjatywy przewodniczÄ…cej Klubu Pioniera Zofii Nowakowskiej, na cmentarzu ÅšwiÄ™tokrzyskim przy ul. Warszawskiej stanÄ…Å‚ pomnik autorstwa rzeźbiarki Zofii BiliÅ„skiej, z dwiema granitowymi tablicami. Na gÅ‚ównej widnieje napis: „Tu spoczywajÄ… prochy 16 więźniów Ravensbrück zmarÅ‚ych w Gorzowie Wlkp. w 1945 roku.” Na bocznej – nazwiska oÅ›miu osób: „Józef GoÅ›ciec, Walerian Drewniak, Aleksander Karol, Maria KieÅ‚kowska, Edmund KurzowiÅ„ski, Julia Libertowska, WÅ‚adysÅ‚aw Michna, Stefania Potzowa” – i dopisek: „PozostaÅ‚e nazwiska nieznane.”

PamiÄ™tajmy, co niesie ze sobÄ… nienawiść i róbmy wszystko, by wojna nigdy siÄ™ nie powtórzyÅ‚a.

Hanna Kaup