1XII2020.

Jak powiedziaÅ‚ dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorzowie SÅ‚awomir Szenwald, 1 grudnia to dla książnicy moment historyczny. Pod jej opiekÄ™ – w imieniu Wojewody Lubuskiego – Roman Sondej przekazaÅ‚ okoÅ‚o 200 stron pamiÄ™tnika romskiej poetki Papuszy oraz 130 jej listów i kartek z lat 40. i 50. Ich adresatem byÅ‚ przede wszystkim ten, który odkryÅ‚ jej talent, czyli Jerzy Ficowski.
– To skarb jednostkowy, zjawisko samo w sobie. Nie ma drugiego takiego w Polsce. To wiersze Papuszy pisane częściowo w jÄ™zyku romskim, a częściowo w jÄ™zyku polskim w oryginale. Tego nie da siÄ™ wycenić materialnie. A dla kultury ma to wartość niepowtarzalnÄ…, jedynÄ… w sobie. Nie ma takiej drugiej autorki w Polsce, która wywodzi siÄ™ z kultury romskiej i pisaÅ‚a pieÅ›ni, zwane dziÅ› wierszami – podkreÅ›laÅ‚ dyr. Szenwald.

Choć trudno odczytać zapiski cygaÅ„skiej poetki, to sÄ… w zbiorach fragmenty czytelne, jak choćby ten, który staram siÄ™ odwzorować:
„proszÄ™ Braciszka posÅ‚am list do pana Tuwima i jeszcze ja prosz w mojem imienii przeprosić pana Tuwima może czymÅ› obrazyÅ‚am nie wim Bo ja jak piszÄ™ do Braciszka to mi zawsze przychodzi do gÅ‚owy jak wiersz jeszcze raz przepraszamy zawszystko papusza Wajs”. Przyznacie, że jest w nim ogromna pokora i szacunek wobec ludzi, którzy pozostawili Å›lad w naszej historii.

OczywiÅ›cie, wÅ›ród zapisków jest ten pierwszy i najważniejszy, którym Papusza zaczyna swój pamiÄ™tnik od 12 do 40 roku życia. Jak pisaÅ‚a: „Opowieść o caÅ‚ym moim życiu, com zapamiÄ™taÅ‚a i com przeżyÅ‚a, to wszystko jest prawdÄ…, nie kÅ‚amstwem”.

Zbiór, który Wojewodzie Lubuskiemu przekazaÅ‚ Edward DÄ™bicki w imieniu Stowarzyszenia Twórców i PrzyjacióÅ‚ Kultury CygaÅ„skiej im. BronisÅ‚awy Wajs Papuszy, zostanie teraz zabezpieczony – poszczególne kartki trafiÄ… do teczek bezkwasowych – opracowany a nastÄ™pnie zdigitalizowany i umieszczony w katalogu biblioteki. – By staÅ‚ siÄ™ domenÄ… publicznÄ…, w gorzowskiej bibliotece cyfrowej bÄ™dzie mógÅ‚ znaleźć siÄ™ dopiero po upÅ‚ywie 70 lat od Å›mierci autorki – wyjaÅ›nia kierownik dziaÅ‚u zbiorów specjalnych MaÅ‚gorzata BarczyÅ„ska-KowaÅ„dy. OryginaÅ‚y trafiÄ… do bibliotecznego skarbca.

Hanna Kaup