To było prawdziwe muzyczne wydarzenie. Orkiestra Filharmonii Gorzowskiej pod batutą samego
Krzysztofa Pendereckiego udowodniÅ‚a, że jest w niej mÅ‚odzieÅ„czy potencjaÅ‚ i Å›wieżość, które pozytywnie zaskoczyÅ‚y samego Maestro.
– To Å›wietna orkiestra. Nie spodziewaÅ‚em siÄ™, że taka jest w Gorzowie – powiedziaÅ‚ znany na caÅ‚ym Å›wiecie dyrygent i kompozytor zaraz po piÄ…tkowej próbie.
5 kwietnia bÄ™dzie datÄ…, która zapisze siÄ™ w historii muzycznego Gorzowa na zawsze. Ci, którzy byli na wieczornym koncercie symfonicznym, bÄ™dÄ… opowiadali, że widzieli Mistrza, który mimo wieku (23 listopada skoÅ„czy 80 lat), zachowaÅ‚ doskonaÅ‚Ä… formÄ™ i wydobyÅ‚ z mÅ‚odego zespoÅ‚u muzyków gorzowskich to, co w nich najlepsze.
SÅ‚owo o koncercie
Jednym bardziej podobaÅ‚o siÄ™ Polskie Requiem, czyli oÅ›miominutowe „Agnus Dei” na orkiestrÄ™ smyczkowÄ…, innym – 25-minutowy Koncert podwójny na skrzypce i altówkÄ™, którego solistami byli znakomici reprezentanci mÅ‚odego pokolenia:
Agata Szymczewska i
Ryszard Groblewski.
Koncert podwójny miaÅ‚ swojÄ… Å›wiatowÄ… prapremierÄ™ niedawno, bo w październiku 2012 r., tym bardziej cieszy fakt, że Maestro zdecydowaÅ‚ siÄ™ zaprezentować go w Gorzowie. I byÅ‚o to drugie w Polsce wykonanie. Odbiór dzieÅ‚a Krzysztofa Pendereckiego, którego twórczość nie należy do Å‚atwych, okazaÅ‚ siÄ™ pozytywnie zaskakujÄ…cy.
– GdybyÅ›cie posÅ‚uchali tego na You Tube, pewnie by siÄ™ wam nie podobaÅ‚o – powiedziaÅ‚ w przerwie koncertu gorzowski meloman
Marek Piechocki. I miaÅ‚ racjÄ™. Kto byÅ‚, ten pamiÄ™ta i pewnie jeszcze czuje, jakie emocje wzbudza wÅ‚aÅ›ciwie wydobyty z instrumentu pojedynczy dźwiÄ™k, jego wspóÅ‚brzmienie z innym, ich nasilenie, emocjonalna gradacja czy wreszcie zatrzymanie. ZaskakujÄ…ce jest podążanie za myÅ›lÄ… kompozytora i próba zrozumienia jego muzycznego przekazu. To jÄ™zyk trudny i nie dziwi, że przez wielu rozumiany odmiennie.
OczywiÅ›cie, szczególne miejsce w Koncercie podwójnym majÄ… skrzypce i altówka, których muzyczny dialog zadowoliÅ‚ także samych wykonawców.
Po póÅ‚godzinnej przerwie usÅ‚yszeliÅ›my 38-minutowÄ… VIII SymfoniÄ™ G-dur op. 88 Antonina Dvoraka. Z ogromnym entuzjazmem do tego czteroczęściowego dzieÅ‚a czeskiego kompozytora podszedÅ‚ nie tylko dyrygent Krzysztof Penderecki, ale i caÅ‚a orkiestra. Sala Filharmonii Gorzowskiej zabrzmiaÅ‚a takÄ… siÅ‚Ä… dźwiÄ™ku, jakiej jeszcze tu nie sÅ‚yszeliÅ›my. StÄ…d zasÅ‚użone brawa i trzykrotne powroty Maestro na scenÄ™, by kÅ‚aniać siÄ™ publicznoÅ›ci, oklaskujÄ…cej go na stojÄ…co.
Z pewnoÅ›ciÄ…, co wrażliwsi miÅ‚oÅ›nicy muzyki sÅ‚yszeli pewne niedociÄ…gniÄ™cia, ale nie ma co o nich mówić. Każdy koncert jest dzieÅ‚em żywym, wykonywanym tu i teraz, wiÄ™c zdarzyć siÄ™ może i potkniÄ™cie. My, piÄ…tkowi sÅ‚uchacze nie powinniÅ›my mieć o nie pretensji, bo znów sami nie umieliÅ›my siÄ™ zachować. Najpierw – po Allegro con brio – emocje wzięły w kimÅ› górÄ™ do tego stopnia, że – mimo iż kolejny raz powtórzono proÅ›by o nienagradzanie oklaskami po poszczególnych częściach – nie tylko zaczęły siÄ™ brawa, ale i okrzyki zachwytu, które Mistrz „zamknÄ…Å‚” jednym gestem. W innej części odezwaÅ‚a siÄ™ komórka, która mogÅ‚aby wybić z rytmu każdego. Maestro, nie przerywajÄ…c dyrygowania, odwróciÅ‚ siÄ™, wskazaÅ‚ rÄ™kÄ… kierunek i rzuciÅ‚: „Tam dzwoni”.
Należy oczekiwać, że i gorzowska publiczność nauczy siÄ™ wreszcie, że filharmonia i komórka to dwa różne byty. Ostatecznie jednak wieczór trzeba zaliczyć do historycznych, wystÄ™p Orkiestry Filharmonii Gorzowskiej do udanych (na pewno rozwiaÅ‚ malkontenckie przewidywania rychÅ‚ej piÄ™knej katastrofy), postawÄ™ Maestro Pendereckiego i jego kondycjÄ™ do godnych podziwu, a gest przekazania bukietu czerwonych róż wiolonczelistce
Annie Åšwitalskiej i zejÅ›cie ze sceny z jednÄ… biaÅ‚Ä… różą, podarowanÄ… przez kilkuletniÄ… dziewczynkÄ™ – za dowód elegancji i kultury wyniesionej z dawnej szkoÅ‚y savoir vivre’u.
SÅ‚owo o Maestro
Krzysztof Penderecki mówi, że pochodzi z żydowskiej DÄ™bicy. UrodziÅ‚ siÄ™ tam 23 listopada 1933 r. WzrastaÅ‚ w rodzinie, w której dziadek byÅ‚ Niemcem.
– To wielki patriota polski, ale byÅ‚ Niemcem. WniósÅ‚ w moje życie porzÄ…dek. Raz w tygodniu wieszaÅ‚ nad moim Å‚óżeczkiem plan pracy. ZapisywaÅ‚, kiedy jest czas na naukÄ™, na ćwiczenia, kiedy wolno mi siÄ™ bawić z kolegami – i to nie z wszystkimi. MiaÅ‚em porzÄ…dek i trzymaÅ‚em siÄ™ tego. StÄ…d caÅ‚e życie robiÄ™ plany, notatki i jestem bardzo nieszczęśliwy, jak coÅ› mi w ich realizacji przeszkodzi – mówiÅ‚ do dziennikarzy, wyjaÅ›niajÄ…c swoje wielokulturowe korzenie.
– Ten dziadek byÅ‚ gorliwym katolikiem luteranem, ojciec grekokatolikiem (pochodziÅ‚ z maÅ‚ej miejscowoÅ›ci na WoÅ‚yniu) i on zaszczepiÅ‚ mi miÅ‚ość do muzyki ortodoksyjnej, cerkiewnej. Babcia z kolei byÅ‚a OrmiankÄ…. Wszystko to wpÅ‚ynęło na mojÄ… fantazjÄ™ i wyobraźniÄ™. W dodatku nasz ogród otoczony byÅ‚ dwoma domami żydowskich modlitw i bożnicÄ…. Od dziecka sÅ‚uchaÅ‚em modlitw chasydów. I nie przez przypadek zwrócono siÄ™ do mnie, bym skomponowaÅ‚ Siedem Bram Jerozolimy.
Krzysztof Penderecki tworzy muzykÄ™ sakralnÄ…, ale nie tylko katolickÄ….
– Jestem otwarty na inne religie – podkreÅ›la, choć jest ostrożny, jeÅ›li chodzi o interpretacjÄ™ tanecznÄ… swoich dzieÅ‚: – TaÅ„czenie utworów sakralnych jest nie na miejscu. Muzyka jest absolutna i nie potrzebuje obrazków i wizualizacji. Powinna wystarczać sama.
Już we wczesnych latach dziecięcych Krzysztof przejawiał zainteresowanie muzyką. Miał siedem lat, gdy zagrał jakąś etiudę i od razu wiedział, że chce być kompozytorem.
– Po wojnie biblioteka z nutami ojca spÅ‚onęła, wiÄ™c nauczyciel pisaÅ‚ mi rÄ™cznie etiudy do ćwiczeÅ„, sam też tego próbowaÅ‚em. Ale moje miasteczko szybko mi siÄ™ znudziÅ‚o, staÅ‚o siÄ™ za ciasne. ChciaÅ‚em do Krakowa. Potem i on staÅ‚ siÄ™ za ciasny. RuszyÅ‚em wiÄ™c w Å›wiat. Zawsze czuÅ‚em w sobie pasjÄ™ i chciaÅ‚em coÅ› zrobić – wspominaÅ‚ na konferencji. Ta pasja zaprowadziÅ‚a go na najwiÄ™ksze Å›wiatowe sceny i uczyniÅ‚a go najwybitniejszym wspóÅ‚czesnym kompozytorem pochodzÄ…cym z Polski.
23 listopada będzie obchodził 80. rocznicę urodzin.
– Tego dnia odbÄ™dzie siÄ™ apogeum jubileuszu. Festiwal przygotuje żona – powiedziaÅ‚ Maestro.
Elżbieta Penderecka zdradziÅ‚a, że 17 listopada festiwal otworzy niewielki koncert symfoniczny na Zamku Królewskim, z udziaÅ‚em najwiÄ™kszych przyjacióÅ‚ kompozytora:
– Oficjalne otwarcie odbÄ™dzie siÄ™ 18 listopada, na dużej sali w Teatrze Wielkim. BÄ™dzie zaprezentowany przekrój przez muzykÄ™ Krzysztofa Pendereckiego.
Z okazji urodzin Poczta Polska wyda specjalny znaczek, Mennica PaÅ„stwowa – nominaÅ‚ kolekcjonerski, znany artysta namaluje dwa portrety kompozytora – z mÅ‚odoÅ›ci i wspóÅ‚czesny – pojawiÄ… siÄ™ publikacje książkowe. Także w Å›wiecie odbÄ™dÄ… siÄ™ wydarzenia muzyczne, m.in. w: Bostonie, Nowym Jorku, Londynie, Seulu, Wenezueli czy Rosji.
Tekst i foto Hanna Kaup
Fotorelacja:
http://www.egorzowska.pl/pokaz,galeria,0,0,2013-04-07_krzysztof_penderecki_wystapil_w_filha,
Nota biograficzna
Po studiach kompozycji Krzysztofa Pendereckiego u F. SkoÅ‚yszewskiego, a nastÄ™pnie w PWSM w Krakowie u A. Malawskiego i S. Wiechowicza, zaczęły siÄ™ sypać liczne nagrody artystyczne zarówno w kraju, ale gÅ‚ównie za jego granicami. Krzysztof Penderecki jest laureatem m.in: I, II, i III nagrody na II Konkursie MÅ‚odych Kompozytorów ZKP (1959), Nagrody PaÅ„stwowej I st. (1968, 1983), Nagrody ZwiÄ…zku Kompozytorów Polskich (1970), Nagrody im. Herdera (1977), Nagrody im. Honeggera (1978), Nagrody im. Sibeliusa (1983), Premio Lorenzo Magnifico (1985), Nagrody Fundacji im. Karla Wolfa (1987), Grammy Award (1998, 1999, 2001), Grawemeyer Music Award (1992), Nagrody MiÄ™dzynarodowej Rady Muzycznej UNESCO (1993), nagrody Best Living World Composer (2000), Nagrody KsiÄ™cia Asturii (2001).
KilkadziesiÄ…t uniwersytetów przyznaÅ‚o mu tytuÅ‚ doktora honoris causa, m.in. w Rochester, Bordeaux, Leuven, Waszyngtonie, Belgradzie, Madrycie, Poznaniu, Warszawie, Buenos Aires, Glasgow, Münster, Seulu, Krakowie. Krzysztof Penderecki jest czÅ‚onkiem honorowym Royal Academy of Music w Londynie, Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie, Kungl. Musikaliska Akademien w Sztokholmie, Akademie der Künste w Berlinie, Academia National de Bellas Artes w Buenos Aires, Académie Internationale de Philosophie et de l’Art w Bernie, Académie Nationale des Sciences, Belles-lettres et Arts w Bordeaux, Royal Irish Academy of Music w Dublinie, American Academy of Arts and Letters.
W latach 1973-1978 wykÅ‚adaÅ‚ w Yale University w New Haven, w latach 1972-1987 byÅ‚ rektorem Akademii Muzycznej w Krakowie, w latach 1987-1990 dyrektorem artystycznym Filharmonii Krakowskiej. Jest pierwszym goÅ›cinnym dyrygentem Norddeutscher Rundfunk Orchester w Hamburgu i Mitteldeutscher Rundfunk Sinfonie Orchester w Lipsku. Od 1992 do 2000 roku peÅ‚niÅ‚ funkcjÄ™ dyrektora artystycznego Festiwalu Casalsa w San Juan (Puerto Rico). W 1997 roku zostaÅ‚ dyrektorem artystycznym orkiestry Sinfonia Varsovia. Od 1998 roku jest doradcÄ… Beijing Music Festival w Pekinie, a od 2000 – goÅ›cinnym dyrygentem China Philharmonic Orchestra.
Prowadzi koncerty z czoÅ‚owymi orkiestrami symfonicznymi w Stanach Zjednoczonych i Europie. Obok wÅ‚asnych utworów dyryguje dzieÅ‚ami symfonicznymi twórców z różnych epok.
Maestro posiada wysokie odznaczenia paÅ„stwowe i zagraniczne. 14 grudnia 2005 roku profesor Krzysztof Penderecki zostaÅ‚ uhonorowany najwyższym polskim odznaczeniem – Orderem OrÅ‚a BiaÅ‚ego. We wrzeÅ›niu 2007 roku otrzymaÅ‚ tytuÅ‚ Honorowego Profesora Petersburskiego Konserwatorium im. N. Rimskiego-Korsakowa. Jego imiÄ™ znalazÅ‚o siÄ™ wÅ›ród tak wybitnych osobistoÅ›ci Å›wiata muzycznego jak Juri Temirkanov, Rodion Szczedrin, Galina Wiszniewskaja. W kwietniu 2008 r. zostaÅ‚ uhonorowany ZÅ‚otym Medalem Ministra Kultury Armenii, otrzymaÅ‚ Dyplom Honorowego Profesora PaÅ„stwowego Konserwatorium w Erewaniu i odebraÅ‚ nagrodÄ™ OrÅ‚y 2008 za najlepszÄ… muzykÄ™ do filmu „KatyÅ„” Andrzeja Wajdy. 5 maja 2008 roku w Bremie pod batutÄ… kompozytora i z Radovanem Vlatkovićem jako solistÄ… odbyÅ‚a siÄ™ Å›wiatowa premiera „Koncertu na róg i orkiestrÄ™”, a 22 listopada podczas jubileuszowego Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego w Warszawie zostaÅ‚ po raz pierwszy wykonany „III Kwartet smyczkowy” kompozytora.
Twórczość kompozytora obejmuje ponad 100 utworów, w tym 16 utworów kameralnych i na instrumenty solowe, 27 utworów orkiestrowych, 7 symfonii, 17 koncertów na różne instrumenty, 19 pieÅ›ni i utworów chóralnych, 4 opery, oraz 18 kantat i oratoriów. Krzysztof Penderecki jest autorem muzyki do ponad 100 filmów fabularnych i dokumentalnych, spektakli dla dzieci i dorosÅ‚ych.
W 2009 roku Krzysztof Penderecki otrzymaÅ‚ Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxemburg oraz Order Honorowy od Prezydenta Republiki Armenii. W 2009 roku kompozytor skomponowaÅ‚ „Kadisz” z okazji 65. rocznicy likwidacji Å‚ódzkiego getta.
Krzysztof Penderecki zostaÅ‚ zaproszony do Komitetu Honorowego Komisji Obchodów Roku Chopinowskiego 2010 przy Ambasadzie RP w Lizbonie, Tokio i Rzymie. 14 stycznia 2011 roku w Warszawie odbyÅ‚a siÄ™ premiera utworu „PowiaÅ‚o na mnie morze snów- PieÅ›ni Zadumy i Nostalgii” na sopran, mezzosopran, baryton, chór i orkiestrÄ™ , napisanego na zamówienie NIFCu z okazji zakoÅ„czenia roku Chopinowskiego.
Premiera nowej wersji opery „DiabÅ‚y z Loudun” miaÅ‚a miejsce w Kopenhadze 12 lutego 2013. Najnowszy utwór kompozytora, Koncert podwójny na skrzypce i altówkÄ™ w wykonaniu Janine Jansen i Juliana Rachlina miaÅ‚ swojÄ… premierÄ™ w Musikverein w Wiedniu 22 października 2012 roku, w Gorzowie – z solistami AgatÄ… SzymczewskÄ… i Ryszardem Groblewskim – 5 kwietnia 2013 r.
wg materiały organizatora