23 listopada w PaÅ„stwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Gorzowie odbÄ™dzie siÄ™ ogólnopolska konferencja "Wyprzedź raka". Jej wspóÅ‚organizatorem jest Wojewódzki OÅ›rodek KoordynujÄ…cy Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy, dziaÅ‚ajÄ…cy przy szpitalu wojewódzkim w Gorzowie. O problemach zwiÄ…zanych z wciąż za niskÄ… zgÅ‚aszalnoÅ›ciÄ… paÅ„ na badania cytologiczne, z kierownikiem WOK lek. med. Piotrem Gratkowskim rozmawia Hanna Kaup.

Wojewódzki OÅ›rodek KoordynujÄ…cy w Gorzowie każdego roku zaprasza ponad 80 tys. Lubuszanek, by wykonywaÅ‚y bezpÅ‚atnÄ… cytologiÄ™, realizowanÄ… w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy. Niestety, ciÄ…gle zbyt niski procent kobiet zgÅ‚asza siÄ™ na te badania. Dlaczego tak jest?
- SÄ…dzÄ™, że skÅ‚ada siÄ™ na to kilka przyczyn. Po pierwsze, panie zawsze najpierw myÅ›lÄ… o rodzinie, dzieciach i mężu, o sprawach zwiÄ…zanych z domem, a dopiero na koÅ„cu o sobie. To wiąże siÄ™ z niskÄ… Å›wiadomoÅ›ciÄ… niebezpieczeÅ„stwa, jakie niesie ze sobÄ… wirus HPV. Po drugie, kobiety nie planujÄ… wizyt u ginekologa, który w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia wykonuje bezpÅ‚atnÄ… cytologiÄ™. Po trzecie, część kobiet niepotrzebnie boi siÄ™ samego badania, które trwa niespeÅ‚na minutÄ™ i jest caÅ‚kowicie bezbolesne. Po czwarte, wiele paÅ„ wychodzi zaÅ‚ożenia, że lepiej siÄ™ nie badać, bo jeszcze mi coÅ› wynajdÄ…. Po piÄ…te, temat cytologii jest ciÄ…gle w wielu Å›rodowiskach tematem tabu.

Jakie są w takim razie sposoby, by to zmienić?
- Jedynym sposobem jest systematyczna edukacja dotyczÄ…ca profilaktyki. Należy rozpocząć uÅ›wiadamianie problemu już uczniom szkóÅ‚ gimnazjalnych. Potem ta wiedza powinna siÄ™ rozwijać tak, by wszystkie kobiety widziaÅ‚y potrzebÄ™ wykonywania badaÅ„ cytologicznych, a ich bliscy, w tym także partnerzy, mieli Å›wiadomość, że to badanie daje pewność zdrowia i spokój, dziÄ™ki któremu można dalej poÅ›wiÄ™cać siÄ™ i rodzinie, i pracy. No wiÄ™c profilaktyka bezpoÅ›rednia, czyli edukowanie spoÅ‚eczeÅ„stwa od najwczeÅ›niejszych lat. ChcielibyÅ›my, aby i w naszym kraju panie byÅ‚y tak samo Å›wiadome koniecznoÅ›ci robienia cytologii, jak np. w Niemczech. Tam, kiedy kobieta nie przychodzi o czasie na cytologiÄ™, dzwoni do swojego lekarza, by wyjaÅ›nić, dlaczego tego nie zrobiÅ‚a. U nas, coÅ› takiego zdarza siÄ™ niezwykle rzadko.

Ale chyba działania Populacyjnego programu profilaktyki raka szyjki macicy przynoszą jakiś efekt?
- Owszem. Jest siÄ™ czym pochwalić, bo dziÄ™ki Programowi profilaktyki w 2009 roku wspóÅ‚czynnik umieralnoÅ›ci spadÅ‚ w Polsce do 5,3 proc. na 100 tys. kobiet. Ale chcielibyÅ›my, by byÅ‚o jeszcze lepiej. W roku 1978 ten wspóÅ‚czynnik wynosiÅ‚ 8,5 proc., a w 1996 - 7,6 proc. W naszym województwie jest nieco gorzej, bo w 2009 mieliÅ›my go na poziomie 5,8 proc. Ale wykonaliÅ›my naprawdÄ™ duża pracÄ™, bo w 1999 r. siÄ™gaÅ‚ 13 proc. ChcÄ™ podkreÅ›lić, że przez wiele lat odnosiliÅ›my siÄ™ do czasów GomuÅ‚ki, kiedy to w roku 1963 umieralność kobiet w Polsce wynosiÅ‚a 6,2 proc. ByÅ‚o to zasÅ‚ugÄ… wykonywania badaÅ„ cytologicznych wpisanych do obowiÄ…zkowych badaÅ„ okresowych. DziÅ› chcielibyÅ›my do tego wrócić, choć wiemy, że istnieje duży opór Å›rodowisk feministycznych. My jednak pragniemy uÅ›wiadomić, że to nie ma być żaden atak na wolność kobiety, ale dbaÅ‚ość o jej zdrowie, które jest przecież najcenniejsze. Po konferencji 23 listopada planujemy stworzyć propozycjÄ™ rozwiÄ…zania praktycznego, które zakÅ‚adaÅ‚oby, że każda pani powinna - przy okazji badaÅ„ okresowych - okazać siÄ™ ważnym dowodem z wykonanej cytologii. I tÄ™ cytologiÄ™ może zrobić u lekarza, który ma podpisanÄ… umowÄ™ z NFZ, albo caÅ‚kiem prywatnie, gdzie chce i u kogo chce. Nie chcielibyÅ›my wnikać w sam wynik, ale chodzi o odnotowanie faktu zgÅ‚oszenia siÄ™ kobiety na badanie.

Co to da?
- Będziemy wiedzieli, ile kobiet w rzeczywistości bada się profilaktycznie, ile jest zdrowych albo w czasie leczenia, a ilu - z powodu wieloletniego unikania wizyt u ginekologa - ciągle grozi najgorsze.

Kto może przyjść na konferencję do PWSZ?
- Zaproszenia wysÅ‚aliÅ›my do wszystkich ważnych, a wiÄ™c: do lekarzy pierwszego kontaktu, lekarzy ginekologów, dyrektorów szpitali, ordynatorów oddziaÅ‚ów, wÅ‚adz lokalnych, polityków i samorzÄ…dowców, do dyrektorów szkóÅ‚, nauczycieli, pielÄ™gniarek i pedagogów. Chcemy, by na konferencji pojawiÅ‚a siÄ™ też mÅ‚odzież. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych, mieszkaÅ„ców Gorzowa i caÅ‚ego województwa, bo przyjadÄ… do nas autorytety z dziedziny ginekologii i poÅ‚ożnictwa, a tematem obrad bÄ™dzie również problem zdrowia widziany od strony etyki. Jestem przekonany, że konferencja pozwoli nam poczynić krok do przodu w codziennych żmudnych dziaÅ‚aniach, majÄ…cych na celu poprawÄ™ zgÅ‚aszalnoÅ›ci paÅ„ na badania cytologiczne.

Dziękuję.

Foto Hanna Kaup